De mulo

Mulus, ut dicit Liber rerum, animal est viribus in labore eximium, ex adulterine commixtione seminum asini et qui. Hec propria habet: asini aures longas, hinnitum horridum, crucem on humeris, pedes exiguous et corpus malicentum; reliqua vero habet ut equus. Muli et burdones et huiusmodi animalia, que ex diversis animalibus generantur, propriam speciem non habent. Unde si relinquantur, sibi deificiunt. Vere autem species sunt et non alie, que, si relinquantur nature perpetue sunt. Mule nunquam concipere possunt. Unde fit, ut nequaquam eorum natura ex seminis posteritate proprietatem generationis accipiat. Semper enim oportet, possunt mule concipere: menstrui superfluitas transit cum cibo in mulabus in nutrumentum corporum earum. Ipse vero sanguis, quo non indiget natura, exit cum superfluitate vesice. Alia vero ratio est, quare concipere non possunt mule, quoniam animal contra naturam generatum est et eius natura diversificata est in equo, qui calide nature est, et in asina, que summe frigiditatis est. Non ergo posttest esse in fetu diversifice generato et male complexionao concordantia partium et ordinata natura, ut quasi e propria substantia sui sibi simile generet, qui nullam propriam sui generis substantiam habere dinoscitur, licet ex propriis substantiis equi et asini sit nature amminiculo generates. Mulus quanto plus bibit quando pullus est, tanto maior fit et fortiori. Plinius dicit, ex duobus diversis generibus nata tertii generis fieri et neutri parentum esse similia, eaque nata non gignere in Omni genere animalium certum est. In annalibus Romanorum est: peperisse sepe mulas; sed prodigii loco habitum. Ut dicit Plinius, mule calcitratus inhibetur vini crebriore potu. De asino et de equa generantur muli, et de asina et de equo burduli.

De apro

… silvestri. Aper silvester, ut dicit Liber rerum, bestia fortis est, que nullam doctrinam bonorum morum recipit unquam, sed semper seva et ferox et ferox est. Nigri coloris est. Dentes magnos et recurvos habet semipedalis longitudinis, qui incisionibus apti sunt. Sed hoc satis mirabile est in dentibus, quod scilicet in viva bestia idem possunt quod ferrum, detracti vero mortue vim incisionis perdidisse probantur. Apro silvestri quidam truces homines seculi signari possunt, qui ad litteram nullam doctrinam bonorum morum recipient, sed semper sevi atque feroces, nigri id est turpes atque impii in gestibus iudicantur. Dentes recurvos in se habent, quia qui nocet alteri, primo se ipsum per mali propositum ledit in conscientia. Semipedales dentes habet, quia etsi ledunt corpus, animam in potestate non habent. Et hoc dignum in talibus: dum vivunt, sevire tantum possunt; mortuis vero illis et in infernum pessundatis cessay eorum tyrannidis. Hoc animal, si mane antequam uninariuam digestionem faciat, a venatoribus impetitur, de facili lassatur. Si vero urinam ante vel interim quando venatur fecerit, difficulter capture cedit, verumtamen lassatum non cedit, nam subistit in posterioribus et lassitudinem atrocitate rigida anceps dissimulate, duellum offerens venatori. Ferire tamen vel invader hominem no presumit, nisi prius ictum ab illo acceperit. Itaque bene sibi homo caveat, quia nisi primo ictu pugentis cuspidis vulnus letale armum et laterals costas dederit, de cita periclitari poterit, nisi forte iuxta ad refugium arborem inveniat quam ascendat, aut in loco humiliori reliqua terre planitie totis membris se premat; sustinebit tamen pedum illius proculcationem, quousque suc iacenti a proximo succuratur. Adversi namque, ut diximus, et recurvi dentes euis quasi quibusdam valent ad inferendam mortem atrocissimis armis, no possunt quemquam nisi elatum et rectum attingere. In vepribus fugit, ut canes qui ipsum sequuntur aut etiam dentibus tenant amoveat.

Aper cinctas bestias precedit auditu. Maribus, ut dicit Plinius, plurima asperitas est in coitu, femine in partu asperiores; et fere similiter in omni genere bestiarum. Ut dicit Experimentator, apri fimus recens et calidus precipuum remedium est contra fluxum sanguinis e naribus. Aper a dextris habet os in modum scuti et illud venabulis et macere opponit. Venabulis vel gladio perforatus super lanceam contra perforantem incedit. Ut dicit predictus auctor, caro porcina frigida est et humida, et hoc maxima domestica; lactans ceteris est humidior, et convertitur in varios humores et putridos, precipue si male dispositum stomachum invenit. Si porca multas glandes comederit quando impregnata est, abortum faciet. Proprium porcorum est escam terra subacta querere et oretenus lutosis et vilibus insudare. Primus partus porce minor erit et invalidior ceteris partubus. Quando multos habet fetus, tunc lac eius parvissimum est. In calidis regionibus melio est fetus proce hyeme quam estate, in frigidis vero contrarium; et hoc propter intemperiem regionem. In India cubitales flexus dentium sunt apris. Sunt etiam apri, de quorum frontibus frontibus cornua procedunt velut vitulis. In Arabia vero suillum genus non vivit.

De caco

Cacus monstrum est in Archadia. Hoc animal totum setosum est quasi porcus. Et sicut scribit Adelinus philosophus, flammas de pectore suo eructuat, id est anhelitum et spiritum flammeum. Facit autem hoc maxime, cum ira permotum fuerit. Sed queri potest, quomodo flammas aut spiritum flammeum de ore suo possit evomere et ipsas flammas esse efficaces ad comburendum proxime contrectata, et non ipsum corpus animalis flammis absumi. Respondere possumus, quia, cum anhelitus adhuc in visceribus animalis per membra multa ac diversa late diffusus est, tepidus usquequaque non extuberatur in flammas; sed eructuatus continuatur ac multiplicatur in obiectum aliquod corpus virtutemque recipit comburendi, verbi gratia sicut videmus per medium berilli lapidis solare lumen multiplicare radios et in supremo unitionis acumine radiorum ignis virtutem suscipere in subiectam materiam et ignem effici violentum. Horum animalium similia fuerunt illa, de quibus in libro Sapientie scriptura testatur divina, quod ignes de ore suo spirabant. Igitur monstrum cacus in antris super flumen Tyberim commoratur. Hoc animal invadit subito vaccarum et taurorum greges, nec unum ei de grege animal sufficit, sed per caudas tauros tres aut quatuor apprehensos vi fortitudinis sue in antrum trahit occulte gressu retrogrado, ne scilicet investigari possit de facili. Est autem non solum infestum animalibus hoc animal, verum etiam ipsi homini gravissime insidiatur, cum tamen ipsum hominem plurimum timeat. Cacus signat quosdam iracundos, qui quidem ad modicum primum irasci sibi videntur interius, sed cum se ipsos ira crescente refrenare non possunt, quasi flammas in proximum contumelias et probra eructuant adeo, ut non solum se, verum etiam plures ad odium secum ira victos inflammant. Sicque occasione sue nequitie multos ad inferni claustra trahunt, et hoc gressu retrogrado, quia nullum rectum vel iustum odium esse potest. Iracundus igitur non solum infestus est brutis hominibus, ut eos ad iracundiam provocet, verum etiam aliquando rationabilibus et religiosis hominibus, quia quidem valde perfectus est, quem quandoque ira non deicit.