Mulus, ut dicit Liber rerum, animal est viribus in labore eximium, ex adulterine commixtione seminum asini et qui. Hec propria habet: asini aures longas, hinnitum horridum, crucem on humeris, pedes exiguous et corpus malicentum; reliqua vero habet ut equus. Muli et burdones et huiusmodi animalia, que ex diversis animalibus generantur, propriam speciem non habent. Unde si relinquantur, sibi deificiunt. Vere autem species sunt et non alie, que, si relinquantur nature perpetue sunt. Mule nunquam concipere possunt. Unde fit, ut nequaquam eorum natura ex seminis posteritate proprietatem generationis accipiat. Semper enim oportet, possunt mule concipere: menstrui superfluitas transit cum cibo in mulabus in nutrumentum corporum earum. Ipse vero sanguis, quo non indiget natura, exit cum superfluitate vesice. Alia vero ratio est, quare concipere non possunt mule, quoniam animal contra naturam generatum est et eius natura diversificata est in equo, qui calide nature est, et in asina, que summe frigiditatis est. Non ergo posttest esse in fetu diversifice generato et male complexionao concordantia partium et ordinata natura, ut quasi e propria substantia sui sibi simile generet, qui nullam propriam sui generis substantiam habere dinoscitur, licet ex propriis substantiis equi et asini sit nature amminiculo generates. Mulus quanto plus bibit quando pullus est, tanto maior fit et fortiori. Plinius dicit, ex duobus diversis generibus nata tertii generis fieri et neutri parentum esse similia, eaque nata non gignere in Omni genere animalium certum est. In annalibus Romanorum est: peperisse sepe mulas; sed prodigii loco habitum. Ut dicit Plinius, mule calcitratus inhibetur vini crebriore potu. De asino et de equa generantur muli, et de asina et de equo burduli.
Category: DE QUADRUPEDIBUS
De apro
… silvestri. Aper silvester, ut dicit Liber rerum, bestia fortis est, que nullam doctrinam bonorum morum recipit unquam, sed semper seva et ferox et ferox est. Nigri coloris est. Dentes magnos et recurvos habet semipedalis longitudinis, qui incisionibus apti sunt. Sed hoc satis mirabile est in dentibus, quod scilicet in viva bestia idem possunt quod ferrum, detracti vero mortue vim incisionis perdidisse probantur. Apro silvestri quidam truces homines seculi signari possunt, qui ad litteram nullam doctrinam bonorum morum recipient, sed semper sevi atque feroces, nigri id est turpes atque impii in gestibus iudicantur. Dentes recurvos in se habent, quia qui nocet alteri, primo se ipsum per mali propositum ledit in conscientia. Semipedales dentes habet, quia etsi ledunt corpus, animam in potestate non habent. Et hoc dignum in talibus: dum vivunt, sevire tantum possunt; mortuis vero illis et in infernum pessundatis cessay eorum tyrannidis. Hoc animal, si mane antequam uninariuam digestionem faciat, a venatoribus impetitur, de facili lassatur. Si vero urinam ante vel interim quando venatur fecerit, difficulter capture cedit, verumtamen lassatum non cedit, nam subistit in posterioribus et lassitudinem atrocitate rigida anceps dissimulate, duellum offerens venatori. Ferire tamen vel invader hominem no presumit, nisi prius ictum ab illo acceperit. Itaque bene sibi homo caveat, quia nisi primo ictu pugentis cuspidis vulnus letale armum et laterals costas dederit, de cita periclitari poterit, nisi forte iuxta ad refugium arborem inveniat quam ascendat, aut in loco humiliori reliqua terre planitie totis membris se premat; sustinebit tamen pedum illius proculcationem, quousque suc iacenti a proximo succuratur. Adversi namque, ut diximus, et recurvi dentes euis quasi quibusdam valent ad inferendam mortem atrocissimis armis, no possunt quemquam nisi elatum et rectum attingere. In vepribus fugit, ut canes qui ipsum sequuntur aut etiam dentibus tenant amoveat.
Aper cinctas bestias precedit auditu. Maribus, ut dicit Plinius, plurima asperitas est in coitu, femine in partu asperiores; et fere similiter in omni genere bestiarum. Ut dicit Experimentator, apri fimus recens et calidus precipuum remedium est contra fluxum sanguinis e naribus. Aper a dextris habet os in modum scuti et illud venabulis et macere opponit. Venabulis vel gladio perforatus super lanceam contra perforantem incedit. Ut dicit predictus auctor, caro porcina frigida est et humida, et hoc maxima domestica; lactans ceteris est humidior, et convertitur in varios humores et putridos, precipue si male dispositum stomachum invenit. Si porca multas glandes comederit quando impregnata est, abortum faciet. Proprium porcorum est escam terra subacta querere et oretenus lutosis et vilibus insudare. Primus partus porce minor erit et invalidior ceteris partubus. Quando multos habet fetus, tunc lac eius parvissimum est. In calidis regionibus melio est fetus proce hyeme quam estate, in frigidis vero contrarium; et hoc propter intemperiem regionem. In India cubitales flexus dentium sunt apris. Sunt etiam apri, de quorum frontibus frontibus cornua procedunt velut vitulis. In Arabia vero suillum genus non vivit.
De capra vel hirco
Capra, ut dicitur in Libro rerum, animal barbatum est, longis et acutis cornibus pascitur in convallibus, in montibus et in ramis arborum, quos ore potest attingere. Lacte habundat, et lac eius sanissimum est, sed statim, ut coagulatum fuerit, vitiatur; nam caesus ex eo factus ad nichil pene utilis est. Ut dicit Aristotiles, in quibusdam regionibus post primum fetum non exspectantur impregnatio capre, sed cum urtica fricanta mamille eius. Primo quidem exit sanguis, secundo quasi sanies; et post lac bonum, non peius lacte impregnante capre. Capre aliquando pariunt geminos, sed admodum raro. Ferunt quinque mensibus ut oves. Pinguedine sterilescunt. Utilius concipiunt Novembri mense, ut in Martio pariant. Pariunt octenis annis, ut dicit Plinius; abortiunt etiam frigore obnoxie. Mutilis lactis maior ubertas. Caper silvestris animal sagacissimum est, altos montes amat, delonge positos homines agnoscit ambulantes, si venatores aut viatores sint. Plinius: Sollertiam tantam habent capre, ut, si contigerit in ponte pretenui et angusto duabus obviis e diverso non posse habere transitum nec repricationem retroeundi, unam recumbere atque ita alteram proculcate supergredi. Auribus spirare non naribus nec unquam febre carere dicuntur. Anima hiis calidior est quam ovibus ardentiorque concubitus. Capras in occasum solis in pascuis negant inter se interui sed adversas, reliquis autem horis adversas et inter sese ut dicit Plinius. Hircus lascivum animal est, ut dicit Ysidorus, et fervens semper ad coitum, cuius oculi in transversum ob libidinem aspiciunt. Eque nocte ut in die cernunt; ideoque caprinum iecur si vescatur, restituet vespertinam aciem hiis, quos nictilopas vocant phisici. Dicit tamen Aristotiles, quod multotiens excecantur de die, ut non bene videant de die; nocte vero acuitur eorum visus. Ut dicit Experimantator, fel hirci pilis superpositum palpebrarum eos annichilat.
“Ad idem valet, ut dicit liber Kyrannidarum, sanguis hirci, et est venenum omnium pilorum. Idem dicit, quod suffumigium ex pelle eius litargicos et epilenticos excitat et valet ad suffocationem.”
Nebulis et suffocationibus oculorum medetur.
“Fel etiam hirci si in aliquo loco posueris, ranas ad se congregare facit. Pili eius usti omnem fluxum stringunt. Sanguis eius venena bibita extinguit, si bibitur. Adeps eius morsui et lesure medetur. Stercus eius medetur dolori dentium, si cataplasmetur.”
Cornu capre adustum, sicut dicunt physici, si ante nares illius qui vere caducus est teneatur, statim cadit. Fugat etiam sepentes. Mas inter capras hircus vocatur; animal animosum ac bellicosum et robustum est. In fronte et in cornibus maxima eius fortitudo est. Sanguis eius calidus ac recenter fusus tante virtutis est, ut adamantem lapidem omni metallo insuperabilem frangat. Capre, ut dicit Plinius, herbis venenatis vivunt nec moriuntur; hausto autem melle necari eas †vita dixerunt. Dependet omnium mento villus. Quod si quis apprehensum manu ex grege unam trahat, cetere stupentes spectant. Morsus earum est arbori exitialis. Olivam lambendo sterilem faciunt. Mel aliquando lambentes capre moriuntur. Refert autem Aristotiles quiddam supra modum mirabile, quod in quadam regione caper masculus inventus est, qui mamillas habens extractum est lac ab eis in tanta quantitate, quod inde unus posset fieri caesus. Qui caper deinde coivit cum capra et genuit marem. Dicit autem Aristotiles, hoc non naturaliter esse factum, sed signum fuisse alicuius futuri eventus. Certissimum tamen est, quod idem caper et maris et femine naturam habuit, sicut in hermofroditis hominibus cernere possumus, qui utramque naturam habent. Rarissimum tamen est et forte incompertum, ut unus talium et generet ut masculus et concipiat pariatque ut femina. In Creta quando capre silvestres sagitta percutiuntur, pulegium herbam comdeunt, ut extrahant sagittam de corpore.